Bodrum Söz/  Türkiye bu süreçte G20'de Çin'in ardından en çok büyüyen ikinci ülke olurken 2020 yılını rekorla kapatan ihracat sektörü 2021'e de rekorla başladı.

ÖMER TEMÜR

Türkiye'de 11 Mart 2020'de görülen ilk korona vakasının ardından tam bir yıl geçti. Çin'in Vuhan şehrinden çıkıp bütün dünyaya yayılına koronanın dünya ekonomilerine maliyeti trilyonlarca doları buldu. Öyle ki, salgının ekonomik sonuçları İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki en büyük kriz olarak kayıtlara geçti. Salgın, Türkiye ekonomisini de derinden etkiledi. Salgının ilk günlerinde insanlar marketleri yağmalarken gıda maddelerinin fiyatları aşırı taleple yükseldi. İş yerlerinde uzaktan çalışma sistemine geçilirken eğitim online’a taşındı. Salgından en çok AVM ve yeme içme sektörü olumsuz etkilendi. Restoranlar, kafeler, müzeler, dershaneler, kurslar, alışveriş merkezleri, berber, kuaför ve güzellik merkezleri, kahvehaneler, spor salonları, konser mekânları, gece kulüpleri ve düğün salonları geçici süreliğine kapatıldı. Pandemin ağır hasar verdiği diğer sektör ise turizm ve seyahat oldu. Rezervasyonlar iptal edildi, oteller boş kaldı. Yüz binlerce kişiyi istihdam eden sektör, tarihinin en zor günlerini geçirdi. Başta Türk Hava Yolları olmak üzere bütün hava yolu şirketlerinin yurt dışı ve yurt içi uçuşları durduruldu. Uçaklar havalanamazken, havayolu sektörü kargo taşımacılığı ile bir nebze olsun nefes almaya çalıştı. Şehirler arası seyahatler valilik iznine bağlandı, toplu taşıma araçlarında seyrek oturma düzeni uygulaması başlatıldı. Yüzlerce yerleşim yeri, köy ve kasaba Covid-19 tedbirleri çerçevesinde karantina altına alındı, hafta sonu dışarı çıkma yasağı uygulandı. Pandeminin ekonomik etkilerini azaltmak için birçok düzenlemeye gidildi ve destek paketleri açıklandı.

DOĞRU REÇETE İLE BÜYÜDÜK
Ekonomi yönetimi doğru teşhis ve tedavi ile koronanın etkilerini en aza indirgemeyi başardı. Bu dönemde Hazine ve Maliye Bakanlığı birçok kalemde vergileri düşürdüğünü, ertelediğini veya feragat ettiğini açıkladı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından kanun uyarınca işverenlere işten çıkarma yasağı getirildi. Esnafa, turizme kısacası reel sektöre verilen desteklerin etkisiyle Türkiye ekonomisi, bu süreci Covid-19’a rağmen az hasarla atlattı. Nisan, mayıs ve haziran aylarında alınan tedbirler ve uygulanan sınırlamaların etkisiyle 2020’nin ikinci çeyreğinde ülke ekonomisi yüzde 10,3 daralmıştı. 1 Haziran’da başlayan normalleşme sürecinin etkisiyle ekonomi yeniden ivme kazandı. Geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6,3, dördüncü çeyreğinde de yüzde 5,9 büyüme kaydedildi. Böylelikle Türkiye ekonomisi, geçen yıl yüzde 1,8 büyürken OECD ülkeleri arasında yüzde 5,9 ile pozitif büyüme kaydeden tek ülke oldu. G20 ülkeleri arasında ise Çin’den sonra ikinci sıraya yerleşti. Öte yandan 2020 yılında kişi başına GSYH de cari fiyatlarla 60 bin 537 TL, dolar cinsinden 8 bin 599 olarak hesaplandı. Türkiye pandemiye rağmen emin adımlarla ilerlerken OECD, Türkiye’nin 2021 büyüme beklentisini ikiye katladı ve yüzde 5,9'a yükseltti.

İHRACATTA HEDEFLERİ AŞTIK
Türkiye geçen yılının tamamında 169,5 milyar dolar ihracatla 165,9 milyar dolarlık Orta Vadeli Program hedeflerini aştı. 2021 yılına da hızlı başlayan sektör, rekor üstüne rekor kırmaya devam ediyor. Ocak ayında 15 milyar dolar ihracatla bütün zamanların rekorunu kıran Türkiye, şubat ayında 16 milyar 12 milyon dolar ihracata ulaşarak cumhuriyet tarihinin en yüksek şubat rakamına ulaştı. Aralık ayı ile birlikte son üç aydır üst üste rekora imza atan ihracatçılar, yıl sonu hedefini 200 dolara çıkardı.

DÜNYANIN MASKESİ TÜRKİYE'DEN
Dünyada hastanelerin koridorları inleyen hastalarla dolarken Türkiye iç ihtiyacı karşılamakla yetinmedi, bütün dünyaya maske ve tıbbi giysi bağışı yaptı. Türkiye'nin tek kullanımlık tıbbi maske ve kolonya ihracatı geçen yıl yaklaşık 21,6 kat artarak 244,9 milyon dolar oldu. Tek kullanımlık tıbbi maske ihracatı da yaklaşık 123 kat yükselerek 216 milyon 678 bin 896 dolar ile rekor seviyeye ulaştı. Tıbbi maskelere en fazla talep Almanya, Fransa, Libya, Çin ve Romanya’dan geldi.

TURİZMDE UMUTLAR YENİDEN YEŞERDİ
Koronavirüs sebebiyle dünyada uluslararası seyahatte yüzde 74 azalma ile 1 milyar seyahat kaybı yaşanırken turizm sektörünün zararı 1,3 trilyon doları buldu. “Güvenli Turizm” uygulamasını başlatan Türkiye'ye gelen yurt dışı ziyaretçi sayısı ise yüzde 69 düşüşle 15 milyon 963 bin 997 oldu. 2020’de Türkiye'nin turizm geliri yüzde 65 azaldı ve 12 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Aşılama ve kontrollü normalleşme ile sektör bu yıl 20 milyon turist bekliyor. Yabancı turistler ise şimdiden rezervasyona başladı.

HAVACILIKTA EN KÖTÜ GERİDE KALDI
Küresel hava yolu sektörü geçen yıl 118,5 milyar dolar zarar etti. Avrupa 56,2 milyar avro kayba uğrarken 6 milyondan fazla uçuş iptal edildi, 190 bin çalışan işinden oldu. Türkiye bu süreci yine en az hasarla atlattı. Geçen yıl 82 milyon yolcu hava yolunu tercih ederken THY yolcu sayısında en az düşüş kaydeden hava yolu olmayı başardı. Böylece Avrupa’da lider, dünyada 4. sıraya yerleşen THY, kargo taşımacılığında en hızlı büyüyen şirket oldu. Uçuşların 2021’de ise yüzde 50,7 artması bekleniyor.

OTOMOTİV PANDEMİDE HIZ KESMEDİ
Türkiye otomotiv pazarı pandemide Avrupa’dan pozitif ayrıştı. Avrupa’da 2020'de satışlar düştü, Türkiye’de arttı. Toplam pazar yüzde 61,3 artışla 772 bin 788 adet oldu. Sadece otomobile bakıldığında satışlar, 2020'de bir önceki yıla göre yüzde 57,5 artarak 610 bin 109 oldu. Hafif ticari araç pazarı da yüzde 77,2 büyümeyle 162 bin 679 adede ulaştı. Sektör 2021 yılına da rekorla başladı. Otomotiv satışları, 2021 yılı Ocak-Şubat döneminde de göre yüzde 37,4 artarak 102.232 adet olarak gerçekleşti.

311 MİLYAR LİRA DESTEK
Salgından etkilenen esnaf ve şirketler başta olmak üzere borç yapılandırmalarla verilen toplam destek ve teşvikler 311 milyar lirayı buldu.
Buna göre;
Sosyal Destek Programıyla üç faz hâlinde toplam 6 milyar 430 milyon lira
Biz Bize Yeteriz Türkiye’m kampanyasından 2 milyar 69 milyon lira
Kısa Çalışma Ödeneği’nden 27 milyar 666 milyon lira
Nakdî Ücret Desteği olarak 8 milyar 265 milyon lira
İşsizlik Ödeneği’nden 5 milyar 81 milyon lira
Normalleşme desteği şeklinde 3 milyar 206 milyon lira
Esnafa 5 milyar lira hibe desteği
Türkiye Bankalar Birliğinden turizme 10 milyar liralık destek paketi
Pandemi döneminde Hazine taşınmazları üzerinde faaliyette bulunan turizm tesislerinin kesin tahsis, tahsis, irtifak hakkı, kira, hasılat payları, ecrimisil ödemeleri bir yıl süreyle ertelendi. Bu şekilde toplam destek 925 milyon TL'yi buldu.
Halkbank, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği üyesi 10 bin seyahat acentesine 100 bin TL’ye kadar finansman desteği için kesenin ağzını açtı.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından işletilen havalimanlarında kiralarda 2020 yılı için iptale, 2021 ve 2022 yılları için yüzde 50 indirime gidildi.
Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından üreticilere kullandırılan tarımsal krediler yeniden yapılandırıldı.
Yeniden yapılandırma kapsamında 1 milyon 770 bin kişinin SGK'lının 90 milyar liralık borcu yapılandırıldı. Borçlardan 2,75 milyar lira tahsilat sağlandı. Sosyal güvenlik primleri dışında kalan vergi ve diğer borçlar için ise 7 milyon 679 bin vatandaş başvurdu. Bunların 110 milyar liralık borcu yapılandırılırken şubat sonu itibarıyla 4,1 milyar liralık da tahsilat sağlandı.

PANDEMİ EN ÇOK ONLARA YARADI:

• 1 milyon 353 bin tablet
• 983 bin bilgisayar
• 10,8 milyon cep telefonu
• 2,6 milyon televizyon
• 7,6 milyon beyaz eşya satıldı.

PANDEMİNİN KAZANANLARI:

• Maske üreticileri
• Marketler
• e-Ticaret sektörü
• Kargo ve lojistik
• Teknoloji cihazları ve aksesuarları
• Türkiye Gazetesi